Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанарыг дээшлүүлэхэд үйлдвэрлэгчийн хариуцлага

Байгууллагын өрсөлдөх чадварыг тодорхойлох үзүүлэлтийн нэг нь тухайн бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанар бөгөөд түүнийг тодорхой түвшинд барьж байх нь байгууллагын амин чухал зорилт байдаг . Тэгэхээр чанар гэж юу вэ гэсэн асуулт гарч ирнэ. Чанарыг тодорхойлсон хэд хэдэн тодорхойлолт байдаг бөгөөд дурдвал “Чанар бол хэрэгцээ, шаардлагад нийцэх байдал юм”/Английн аж үйлдвэрүүдийн чанарын хяналтын тоо/, “Чанар бол хэрэглээнд нийцэж таарах байдал” /Жозеф Журан/, “ Чанар нь хэрэглэгчдийн тодорхой хэрэгцээг хангахуйц бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, процессийн, шинж чанар, үзүүлэлтийн цогц юм” /Английн стандартын тодорхойлолтоос/. Дээрхээс хархад чанар нь тухайн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ нь хэрэглэгчидийн хэрэгцээ шаардлагыг хангаж байгаагаар хэмжигддэг байна. Иймээс чанар нь бүтээгдэхүүн үйлчилгээ болгонд өөр өөрөөр илэрхийлэгддэг бөгөөд харьцангуй юм. Жишээлбэл зуун хувь ноолууран цамц чанартай мэт боловч тухайн бүтээгдэхүүний хувьд маш их бөөсддөг тул хэрэглэгчдэд таатай байдаггүй байна. Харин бага зэрэг өөр материалтай хольж хийвэл бөөсдөх нь үгүй болдог байна. Харин үр дүн нь зуун хувь ноолуур биш боловч хэрэглэгчидийн хэрэгцээ шаардлагагад нйицэж байгаа учир чанартайд тооцогдох юм. Энэ мэтчилэн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ болгон өөр өөр, өөрийн гэсэн онцлогтой учир чанарын хэмжүүр нь өөр юм. Харин онолын хувьд бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанарыг дизайны чанар, хийцийн чанар гэсэн хоёр үзүүлэлтээр хэмждэг. Дээрх хоёр чанарыг аль нэгийг нь илүүд үзэж, түүгээрээ ялгаварт стратеги хийх нь буруу юм. Учир нь гадаад өнгө үзэмж нь сайн байлаа ч хийцийн чанар муутай бол хэрэглэгчид нэг удаа хэрэглээд л цаашид хэрэглэх нь эрс багасах юм, нөгөө талаас хийцийн чанар нь маш сайн байгаад дизайны чанар нь төдийлөн сайн биш бол хэрэглэгчид худалдан авах нь юу л бол. Хэрэглэгчид ихэвчлэн бараа үйлчилгээг гадаад өнгө үзэмж, үйл ажиллагаагаар нь, найдвартай байдлаар нь үнэлж байдаг байна. Дээрхитэй холбогдуулан хэд хэдэн стандартууд байдаг. Жишээлбэл ISO буюу олон улсын стандарт, органик бүтээгдэхүүний гэрчилгээ, Е тэмдэг гэх мэт. Чанартай хамт чанарыг сайжруулах тухай үргэлж яригддаг. Чанарыг сайжруулах нилээн хэдэн арга зам байдаг бөгөөд тодруулбал ухаан уралдуулах арга, Паретогийн шинжилгээ, хяналтын хуудас ашиглах арга, судалгаа шинжилгээний ажил хийх, Чанарын дугуйлан, 6 сигма, Бенчмаркин юм. Орчин үед чанарын нэгдсэн удирдлагыг маш олон байгууллага хэрэгжүүлж байна. Тухайн үйлдвэрлэгч өөрийн үйлдвэрлэлийн онцлог, тулгарч буй асуудлуудаас хамааран дээрх аргуудаас сонгон хэрэглэх бүрэн боломжтой юм. Харин тухайн аргыг нэг удаа хэрэглээд, үйл ажиллагааны түвшинг дээшилсэнд урамшин зогсох биш байнга, зогсолтгүй цикл маягтай хэрэгжүүлж байж амжилтанд хүрэх болно. Чанарыг сайжруулахын ач холбогдол нь нэг талаас хэрэглэгчдийг хүндлэх нөгөө талаас ёс зүйн асуудал хөндөгдөнө. Хэрэв үйлдвэрлэгч зөвхөн ашиг хонжоо харж, чанарт төдийлөн ач холбогдол өгөхгүй байх нь хэрэглэгчидийн үнэнч байдал, цаашлаад байгууллагын нийгмийн хариуцлагыг зөрчиж байгаа хэрэг юм. Харин чанарт ач холбогдол өгөх нь үйлдвэрлэгчийг амжилттай урагшлахад хөдөлгөгч гол хүч нь болж өгөх болно.

Бенчмаркинг

Ардчилалын хонх цохилж Монгол улсад ардчилсан буюу зах зээлийн нийгэм ирсэн. Тэр цагаас л эхлэн ганзагын наймаачид цаашлаад жижиг дунд бизнес эрхлэгчид борооны дараах мөөг шиг л байсан. Үүнтэй зэрэгцэн байгаллагуудад менежмент, маркетингийн асуудлууд гарч эхэлсэн байна. 1990-ээд оноос эхлэн бенчмаркинг-ийн тухай хаа сайгүй ярьж бичих болсон билээ. Менежмент, маркетингийн зааг уулвар дээр гарч ирсэн шинэ чиглэл нь бизнесийн оголчид, бизнес эрхлэгчдийн оюун ухаанд үймээн бий болгосон байна. Тэгвэл бенчмаркинг гэж юу вэ? Энэ нь менежментийн сүүлийн үеийн маяг уу?, эсвэл орчин үеийн бизнесийн загвар юм уу? Энэ нь урьд өмнө нь хэрэглэгдэж байсан уламжлалт арга зүй, бизнесийн технологиос ялгаатай юу, үгүй юу? Хэрэв ялгаатай бол юугаараа ялгаатай вэ? Гэсэн асуулт аяндаа гарч ирнэ.
Өнөөдөр уг ойлголтыг нэг хэсэг нь өрсөлдөх чадварын үзэл баримтлалын хөгжлийн бүтээгдэхүүн гэж үзэж байхад, нөгөө нэг хэсэг нь чанарыг сайжруулах хөтөлбөр, мөн цөөнгүй судлаачид Японы бизнесийн үйлдлэгийн гайхамшигтай бүтээгдэхүүн гэж тооцдог. Чухам үнэн нь эдгээрийн дунд байдаг аж.
Бенчмаркинг нь үндсэндээ мэдээлэл олох, тэдгээрээ үнэлэх, бусдаас суралцах, илүү сайжруулан сэтгэх, илүү өндөр түвшинд үйл ажиллагаагаа явуулах зэрэг олон цогц үйл ажиллагаанаас бүрдэнэ. Бенчмаркинг хийхдээ хамгийн түрүүнд өөрийнхөө компаниас илүү амжилттай яваа бизнесийг олж тогтоон, түүний амжилтын нууцыг олж мэдээд, хэрэгтэй гэсэн зүйлүүдээ өөрийн бизнестээ нэвтрүүлж илүү сайн сайжруулж, өндөр түвшинд үйл ажиллагаа хийхээс эхэлдэг. Товчоор хэлбэл гол санаа нь өөрийн бүтээгдэхүүн болон үйл ажиллагааг маш амжилттай яваа бусад, байгууллагынхтай харьцуулж, түүний давуу талаас суралцах юм.
Бенгчмаркингийг 1950-иад оны сүүлч үеэс үүссэн гэж үзэж болно. Яг энэ үед Японы мэргэжилтнүүд ялангуяа АНУ, Өрнөд Европын нэр гарсан компаниудад айлчлахдаа Японы компаниудад нэн даруй нэвтрүүлж болох үзэл санааг хайж байсан байна. Тэд барууны бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний давуу болон сул талуудыг илрүүлэх, түүнчлэн зах зээлд аль болох бага үнээр гаргах замаар илүү их өрсөлдөх чадвартай өөрчлөлт хийхийн тулд тэдгээрийг нарийвчлан судалж байв. Үйлдвэрлэл менежментийн салбарт зөвхөн Өрнөдөд эзэмшиж байсан дэлхийн тэргүүлэх технологи, ноу-хау-г Япончууд өөрсдийн давуу төлөө болгохоор шийдсэн байна. Ийнхүү Барууны технологийг эрчимтэй зээлдэх үйл ажиллагаа 1960-аад оны эцэс хүртэл үргэлжилсэн байна. Энэ үед Японы компаниуд барууны компаниудыг гүйцэж түрүүлсэн юм. Үндэсний аж үйлдвэрийн хөгжлийн суурь болгож барууны технологийг хэрэглэсэн Япончуудын амжилт илэрхий багаад ямар ч эргэлзээ төрүүлхээргүй байдаг.
Харин Баруунд бенчмаркингийг орчин үеийн утгаар нь анх удаа 1979 онд Xerox корпораци зэх зээлд эздэх хувь хэмжээ нь асар хурдтай унаж байсан хүндрэлтэй нөхцлийг даван туулхын тулд хэрэглэжээ. Тус корпорацид өөр ямар нэгэн хувилбар буюу сонголт байгаагүй гэж хэлж болох юм. Учир нь тэдний өрсөлдөгчид нь хэрэглэгчидэд ойролцоо түвшний чанартай бүтээгдэхүүнийг илүү хямд үнээр санал болгож, борлуулж байсан юм. Үүссэн нөхцөл байдлын шалтгааныг тодруулах үүднээс өрсөлдөгчдийн бүтээгдэхүүнийг харьцуулан шинжилснээр тэдгээрийн техникийн тодорхойлолт, онцлог шинжүүдийг илрүүлж, үнэлсэн байна. Үүний үндсэн дээр зах зээлийн хосгүй чухал саналыг боловсруулсан байна. Хүрсэн үр дүндээ урамшиж зоригжсон корпорацийн ажилтнууд Японы Fuji компаний туршлагыг нарийвчлан судалж, түүнийг өөрийн нөхцөлд тохируулан нэвтрүүлсэн нь Xerox корпорацийг амжилт, хөгжил цэцэглэлтэд хүргэсэн байна. Үүний дараа бенчмаркингийн үзэл баримтлал Xerox корпорацийн бизнесийн стратегийн салшгүй чухал хэсэг болсон байна. Өнөө үед Xerox бенчмаркингийн технологийг хэрэглэх салбарт зүй ёсоор нэрд гарсан тэргүүлэх компани болоод байна. АНУ-д өнөөгийн байдлаар бенчмаркингийн арга зүйг эзэмших, үр ашигтай хэрэглэх нь компанийн зах зээлийн амжилтын салшгүй нэг нөхцөл болсон гэж болно.
Бенчмаркингийг бусдаас хулгайлах гэх зэрэг муу зүйл хэмээн бодож магадгүй гэхдээ энэ бол техник технологийн хөгжилд чухал нөлөө үзүүлдэг байна. International Benchmarking Clearhouse-ийн тэргүүн Бага-Жексон Грейсон бенчмаркинг үр ашгаа өгч дэлгэрсний шалтгааныг дараах байдлаар тодорхойлсон байна:
1. Глобаль өрсөлдөөн: Глобалчлалын эрин үед компаниуд амьдрахын тулд өрсөлдөгчийннхөө тэргүүлэх амжилтуудыг бүх талаас нь нарийвчлан судлах, дэс дараатайгаар хэрэглэх шаардлагатайг ухамсарлаж байна.
2. Чанарын урамшуулал: Сүүлийн жилүүдэд олон оронд үндэсний түвшинд чанарын тэргүүлэх компаниудыг тодруулах, урамшуулах кампанит ажил нэлээд газар авч байна. Компаниуд тодорхой хөтөлбөрт оролцох гол нөхцөл нь тухайн компанийн үйлдвэрлэж буй бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадвар, удирдлагын үйлдлэгт бенчмаркингийн үзэл баримтлалыг хэрэглэсэн байх явдал болж байна.
3. Үйлдвэрлэлийн болон бизнесийн технологийн салбарт дэлхий нийтийн амжилт, ололтыг тууштай нэвтрүүлэх, хэрэглэх шаардлага өрсөлдөгчөөсөө хоцрохгүйн тулд бүх компани үйлдвэрлэлийн хэмжээ ба үйл ажиллагааны хүрээнээс үл хамааран үйлдвэрлэл, бизнесийн технологийн салбар дахь тэргүүн туршлагыг тогтмол судалж, хэрэглэж байх шаардлагатай байдаг.
Бенчмаркинг бол зөвхөн өрсөлдөгчөө судлах тэргүүний технологи биш. Бенчмаркинг гэдэг нь нэдүгээрт компанийн тасралтгүй сайжруулах эрмэлзлэлийн жам ёсны хөгжлийг санал болгодог үзэл баримтлал, хоёрдугаарт энэ нь өөрөө сайжрах үйл явц юм. Энэ бол шинэ санааг цаг үргэлж хайж эрэлхийлэх, тэдгээрийг үйл ажиллагаандаа нийцүүлэн дэс дараалалтайгаар хэрэглэх явдал мөн. Өрсөлдөөний давуу талыг харьцуулан шинжилж, өөрчлөх шаардлагыг ухамсарлах явдал нь бенчмаркингийн үйл ажиллагааны эцсийн үе шат биш харин “Хэрхэн?”, “Яагаад?” гэсэн асуултуудад хариулт өгөх шаардлагатай анхны алхам юм. Бенчмаркингийн үзэл баримтлалын чухал бүрэлдэхүүн хэсэг нь бизнесийг хөтлөн явуулах компанийн дотоод технологи байдаг. Үүний үндсэн дээр харьцуулалтын түвшин, шалгуурыг тодорхойлдог. Бенчмаркинг нь хэн нэгэн хүний үйл ажиллагаа бус харин компанийн бизнес төлөвлөгөөнд стратегийн хувьд зайлшгүй тусгагдсан байх бүхэл бүтэн багийн үйл ажиллагаа гэдгийг ойлгох нь чухал.
Бенчмаркинг нь үндсэндээ 4 үе шаттай судалгааны хэсгээс эхэлдэг.
1. Өөрийн бизнесийн үйл ажиллагаанд нарийвчилсан шинжилгээ хийх.
2. Бусад компанийн үйл ажиллагаанд нарийвчилсан шинжилгээ хийх.
3. Өөрийн бизнесийн үйл ажиллагааг бусад комапнитай харьцуулж үнэлгээ өгөх.
4. Алдагдалыг багасгахын тулд зайлшгүй хийгдэх ёстой шинэчлэлүүдийг тодорхойлох.
Үүний дараа та ямар хэлбэрийн бенчмаркинг хийхээ тодорхойлно.
- Дотоод. Компанийхаа нэгж хэсгүүдийн ажлыг хооронд нь харьцуулах
- Өрсөлдөгчийн. Өөрийнхийг өрсөлдөгчтэйгээ харьцуулах
- Ерөнхий. Өөрийнхийг шууд бус өрсөлөдгчтэй харьцуулах
Бенчмаркинг бол зөвхөн нэг удаа хийгдээд дуусах анализ биш харин амжилтанд хүрэн хүртлээ байнга өөрчлөлт шинэчлэл хийх ёстой юм. Тиймээс энэ бол байдаг л нэг тагнуулын, санаа хулгайлах, ажил биш харин ч нарийн мэдрэмж шаардсан урлаг юм. Тийм ч учраас бенчмаркингийг зөвхөн бизнесийн байгууллагууд биш төрийн байгууллагууд, эмнэлэг, сургууль, агентлагууд хүртэл ашиглаж байна.




 
Ашигласан материал:
1. Менежментийн шинэ парадигма: Төлөвшил хөгжлийн үндсэн хандлага – Удирдлагын академи Бизнес удирдлагын сургууль, УБ хот 2007 он
2. Bendell T., Boulten L., Goodstadt P. Benchmarking for competitive advantage, Pitman Publishing. 1998
3. Үйлдвэрлэл үйл ажиллагааны менежмент – Ш.Эрдэнэбуян. УБ 2007 он
4. Operations management - Roger G.Schroeder. 2003
5. http://zaluu-marketer.blogspot.com/2009/01/blog-post_22.html
6. http://en.wikipedia.org/wiki/Benchmarking
7. http://www.qualityresearchinternational.com/glossary/benchmarking.htm

Бизнесийн шийдвэр гаргалтанд маркетингийн судалгааны үүрэг

Байгууллагад тодорхой нэг асуудлаар байнга шийдвэр гаргаж байдаг хүнийг менежер гэдэг. Уг гаргасан шийдвэр нь байгууллагад маш чухал бөгөөд хөдөлгөгч хүч нь болж байдаг. Энэ ч утгаараа менежерийг шийдвэр гаргагч мөн удирдагч гэж ойлгодог. Шийдвэр гаргалт нь менежерийн хувьд янз бүр бөгөөд түвшин ахих тусам чухал ач холбогдолтой болдог. Шийдвэр гаргалт гэдэг нь олон чиглэл хувилбар дундаас хамгийн оновчтойг нь сонган авах үйл явц юм. Шийдвэр гаргалт нь менежерийн өдөр тутмын ажлын зайлшгүй хэсэг бөгөөд бизнесийн практикт учирч буй янз бүрийн асуудлыг амжилттай шийдвэрлэхэд хувь хүн олон янзаар ханддаг. Тухайн хувилбарууд дундаас оновчтойг нь сонгоход хувь хүний мэдлэг, тургшлага, бүтээлч байдал, зөн совин, арга барил зэрэг олон хүчин зүйлээс шалтгаалдаг. Өнөөгийн нөхцөл байдал, бизнесийн орчин нь шийдвэр гаргалтыг илүү нарийн, төвөгтэй болгож байна. Учир нь шийдвэрийн сонголтын тоо маш их болсон, шийдвэр гаргалтын үр дүн, үр дагаварын тодорхойгүй байдал нэмэгдсэний улмаас урьдчилан таамаглах боломж маш бага болсон. Иймээс менежер оновчтой шийдвэр гаргахын тулд шинжлэх ухаан, практикаар нотлогдсон олон арга хэрэгсэл, зарчмуудыг танин мэдэж зав ашиглах хэрэгтэй. Бизнесийн шийдвэр гаргалтын хандлагыг шугаман ба системийн гэж хоёр ангилдаг. Эдгээрийг цухас дурдвал шугаман гэдэг нь шийдвэр гаргалтын хамгийн энгийн хандлага бөгөөд асуудал бүр ганцхан шийдэлтэй, нэгэнт гаргасан шийдвэрийг өөрчлөх боломжгүй, үргэлж хүчин төгөлдөр байна гэж үздэг. Харин системийн хандлагын хувьд асуудлыг нарийн төвөгтэй бөгөөд тодорхой нөхцөл байдалтай холбоотой, шийдэл нь тухайн асуудалд нөлөөлөөд зогсохгүй байгууллагад нөлөөлдөг. Мөн шийдвэр нь нөхцөл байдал өөрчлөгдөхөд дагаж өөрчлөгдөн шинэ шийдвэр гаргах нөхцөл, боломжийг бүрдүүдэг. Иймд шийдвэрлэх гэж буй асуудлыг байгууллагын нэгж хэсэг харилцан хамаарал бүхий объектуудтай холбоотойгоор авч үзэх хэрэгтэй гэж үздэг. Энэ хандлага нь асуудлыг шийдвэрлэх очин үеийн хандлага юм. Дээр дурдсанчлан шийдвэр гаргахад маш нарийн төвөгтэй, олон сонголттой болсон харин үүнийг хэрхэн давах вэ. Бүх л бизнесийн байгууллагууд аль болох бага эрсдэлтэй байхыг хүсдэг. Маркетингийн судалгаа нь тэрхүү эрсдэлийг багасгах зорилгтой бөгөөд орчноо тань мэдэх мөн өрсөлдөгч болон хэрэглэгчээ судалснаар бизнесийн байгууллагуудад давуу тал үүсгэж өгдөг. Маркетингийн судалгааг товчоор тодорхойлбол “маркетингийн судлагаа гэдэг нь хэрэглэгчид, өрсөлдөгчид ба зах зээлийн талаар мэдээ мэдээллийг зохион байгуулалттайгаар цуглуулж, тэмдэглэн дүн шинжилгээ хийх явцыг хэлнэ”. Бизнесийн шийдвэр гаргалтанд маркетингийн судалгаа хэрхэн нөлөөлж буйг жишээ татан авч үзье.
Жишээ 1. Маркетингийн судалгааг ашигласнаар пүүс урт хугацааны туршид санхүүгийн үр ашигтай ажиллах арга замаа олж тогтоодог. Procter & Gamble пүүсийг үүний жишээ болгон дурдаж болно. Маркетингийн үр ашигтай судалгааны тусламжтайгаар “camay” гар нүүрийн саванг 1879 оноос, “Tide” угаалгын нунтгийг 1947 оноос хойш үйлдвэрлэж ашиг олсоор байгаа бөгөөд эдгээр бүтээгдэхүүн нь өнөөг хүртэл дэлхийд танигдаж хэрэглэгчдийн таашаалд нийцсэн чанартай бүтээгдэхүүн хэмээн хүлээн зөвшөөрөгдсөн билээ.
Жишээ 2. Коко Кола гэдэг үг нь Хятад ханзаар бичихэд “лаан хорхойг хазах”, “лаагаар хийсэн гүү” гэсэн утгыг илэрхийлсэн үг болсон байна. Эхэн үедээ ийм нэртэй ундааг авах дургүй байснаас алдаагаа засахын тулд судалгаа хийхээс өөр аргагүй болсон байна. Тиймээс 40,000 хятад хэрэглэгчдийн дунд судалгаа хийсний үндсэн дээр дуудлагыг нь өөрчлөн галиглан бичиж “аман доторх аз жаргал” гэсэн утгатай ханзаар бичих болсон байна.
Жишээ 3. Зах Зээлээ сайн судласан нь ялдаг гэж үү? Гэвч бодит байдал дээр тийм биш. Үнэн хэрэгтээ American motors худалдан авагчдын хүсэж байгаа хэрэгцээг үгүйсгэж чадсанаараа илүү их амжилтанд хүрсэн билээ. Jeep машиныг цэрэг армийн хэрэглээнээс зээлдсэнээр бэлээхэн ялалтанд хүрсэн юм. Гэтэл тэдний хийсэн хөнгөн тэрэгнүүд зах зээл дээр огтхон ч амжилт олохгүй байсан. Jeep гэж машин байж болохыг ямар ч Фокус-бүлгийн судалгаа хэлж өгч чадаагүй. Зах зээлийн судалгаа ямарч мундаг шинэ төрлийн машиныг тэргүүлэх загваруудтай эн зэрэгцэн өрсөлдөхөд туслаж чадахгүй.
Эцэст нь маркетингийн судалгаа нь байгууллагыг эрсдлээс аварч чадна, эсвэл ямар ч хэрэгцээгүй байж болох талтай. Маркетингийн судалгаа нь зөвхөн эрсдэлийг бууруулах боломжтой ч яг 100% бууруулна гэсэн үг биш юм. Бизнесийн байгууллагын шийдвэр гаргалтанд маркетингийн судалгаа хэр их нөлөөлөх нь менежерээс шалтгаалдаг гэсэн дүгнэлтэнд хүрж болох юм. Учир нь хүн бүр адилгүй бөгөөд менежер бүр өөрийн гэсэн онцгой шийдвэр гаргалтын арга барилтай байна. Харин тэр арга барилд нь маркетингийн судалгааг хэр гүн гүнзгий хүлээж авдгаас шалтгаалж байгууллагын шийдвэр гаргалт өөрлчөгддөг байх талтай.





Ашигласан материал:
1. http://good.az.mn/index.php?module=menu&cmd=content&id=2&menu_id=2
2. http://gankhuu.ikhzasag.mn/index.php//home/post/6
3. http://biznetwork.mn/network/topic/show/12472
4. http://mn.wikipedia.org/
5. http://ikhzasag_gankhuu.miniih.com/index.php//home/post/86
6. http://gelegjamts.blogspot.com/
7. http://gankhuu.ikhzasag.mn/index.php/home/post/83
8. http://www.slideshare.net/Gelegjamts/ss-1179792